تصویب کلیات طرح اصلاح قانون مهریه در مجلس شورای اسلامی که با هدف زندان‌زدایی مطرح شده، موجی از بحث و جدل‌های اجتماعی را برانگیخته است. در این میان، یک فعال برجسته حوزه زنان و خانواده، سکوت بانوان فقیه حوزه علمیه در قبال این تغییرات را به شدت مورد انتقاد قرار داده و نسبت به پیامدهای عمیق آن بر بنیان خانواده هشدار می‌دهد.
کلیات طرح اصلاح قانون مهریه و چالش‌های پیش رو
در نشستی تخصصی با عنوان «قانون جدید مهریه؛ حمایت از خانواده یا تضعیف پشتوانه زنان؟» که در مؤسسه تبیان برگزار شد، عاطفه صادقی، پژوهشگر حوزه زنان و خانواده، به تشریح ابعاد طرح جدید پرداخت. او اشاره کرد که کلیات طرح اصلاح قانون مهریه در هجدهم آبان‌ماه به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است. این طرح که در قالب اصلاح «قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی» و به پیشنهاد کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس ارائه شده، پیش‌بینی‌هایی دارد که پیش از این سابقه نداشته است. مهم‌ترین جنبه آن، کاهش سقف مهریه به ۱۴ سکه است که به اعتقاد صادقی، بدون در نظر گرفتن چارچوب‌های نظری فقهی و قانونی خانواده و بدون ایجاد پشتوانه‌های حقوقی و قضائی لازم برای زنان صورت گرفته و می‌تواند چالش‌های جدی را در جامعه، به ویژه برای بانوان، به همراه داشته باشد.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی اصلاح قانون مهریه
این پژوهشگر حوزه زنان تاکید کرد که قانون همواره از عرف عقب‌تر است و با چالش کشیدن مهریه به عنوان تنها بنیان اقتصادی مستحکم زنان در چارچوب فقه، ممکن است جامعه با وضعیت جدیدی در نهاد خانواده مواجه شود. به گفته صادقی، در حال حاضر، این نگرانی وجود دارد که با کاهش سقف مهریه به سکه، مهریه‌ها به سمت اموال غیرمنقول، مانند ملک و زمین سوق پیدا کنند. او با اشاره به سنت‌های رایج در برخی روستاها که پسر باید زمینی یا بخشی از ملک پدری را به نام دختر کند، یا نمونه‌های تاریخی مانند تعیین مهریه بر اساس تعداد درختان پسته در کرمان، این روند را مسبوق به سابقه دانست.
وی همچنین پیش‌بینی کرد که از این پس، مهریه‌های غیرمتعارف و گران‌قیمت مانند خودرو و موارد مشابه نیز رواج بیشتری یابند. صادقی وجه دوم پیامدهای این طرح را «پررنگ شدن ایده‌های برابری‌طلبانه در ازدواج» دانست و معتقد است که با ایجاد چالش در موضوع مهریه، این جریان‌ها تقویت خواهند شد.
سکوت بانوان فقیه؛ اعتراض خاموش یا فقدان اجماع؟
انتقاد اصلی عاطفه صادقی متوجه سکوت معنادار بخش قابل توجهی از بانوان مرتبط با حاکمیت، پژوهشگران حوزه زنان و حتی فقهای بانوی حوزه علمیه است. او این سکوت را «تأسف‌برانگیز» خواند و آن را یک اعتراض خاموش دانست که از منظر جامعه‌شناسی آثار منفی گسترده‌ای خواهد داشت.
دلایل احتمالی این سکوت می‌تواند چندوجهی باشد:
پیچیدگی فقهی و حقوقی: مسئله مهریه ابعاد گسترده‌ای در فقه و حقوق دارد و رسیدن به اجماع نظر در میان فقها دشوار است.
حساسیت‌های اجتماعی: هرگونه موضع‌گیری صریح ممکن است با واکنش‌های متفاوت اجتماعی روبرو شود و بانوان فقیه ترجیح می‌دهند با احتیاط بیشتری عمل کنند.
انتظار برای تبیین کامل طرح: شاید برخی در انتظار جزئیات بیشتر و بررسی‌های عمیق‌تر قانونی باشند تا موضعی شفاف اتخاذ کنند.
طرح قانون مهریه؛ زندان‌زدایی یا تشدید چالش‌ها؟
صادقی در ادامه سخنان خود، هدف طراحان قانون مبنی بر زندان‌زدایی و کاهش حبس‌های مرتبط با مهریه را نیز محل تأمل دانست. وی این هدف را بهانه‌ای بیش ندانست، زیرا به گفته او، سهم زندانیان مهریه بسیار محدود است و پیش‌تر نیز مجازات حبس در این زمینه اصلاح و محدود شده بود. این پژوهشگر حوزه زنان معتقد است که قانون‌گذار بدون توجه به پیامدهای اجتماعی عمیق این طرح در جامعه ملتهب کنونی، اقدام به طراحی آن کرده است.
این دیدگاه انتقادی، بر ضرورت انجام مطالعات دقیق‌تر و همه‌جانبه‌تر قبل از اجرای چنین طرح‌هایی تأکید دارد تا از بروز مشکلات جدید و پیچیده‌تر شدن نهاد خانواده جلوگیری شود. نیاز به یک گفتمان فراگیر با مشارکت تمامی صاحب‌نظران، از جمله بانوان فقیه و فعالان حوزه زنان، برای تضمین پایداری و عدالت در بنیان خانواده بیش از پیش احساس می‌شود.
مطالب مرتبط
- ایستگاه هفتم توچال با بارش برف پاییزی سفیدپوش شد؛ زیبایی طبیعت در ارتفاعات تهران
- تکمیل قریب‌الوقوع شبکه فاضلاب شهری دوگنبدان؛ ۲۰۰۰ مشترک جدید زیر چتر خدمات بهداشتی قرار می‌گیرند
- جهش دیجیتال در کوهرنگ؛ توف‌سفید با پوشش پایدار ۴G به نقشه ارتباطات کشور پیوست
- لایروبی آب‌بندان‌های گیلان، راهکاری حیاتی برای جبران کم‌بارشی و تضمین امنیت آبی استان