قم – حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمد کهوند، پژوهشگر برجسته عرصه رسانه و دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، با تأکید بر نقش حیاتی آگاه‌سازی و مطالبه‌گری مردمی، به‌شدت با هرگونه تصمیم برای رفع فیلتر پیام‌رسان تلگرام مخالفت کرد. او در یک نشست علمی‌تخصصی، این اقدام را فاقد کار کارشناسی جامع دانست و نسبت به تبعات امنیتی، اجتماعی و فرهنگی گسترده آن در شرایط کنونی کشور هشدار داد.
چرا رفع فیلتر تلگرام؟ هشدار کارشناس رسانه از تبعات تصمیمات فضای مجازی
حجت‌الاسلام کهوند با اشاره به اینکه کشور در حال حاضر با تهدیدات مستمر نظامی و امنیتی مواجه است، زمان فعلی را نامناسب‌ترین مقطع برای رفع فیلتر تلگرام برشمرد. وی حفظ انسجام ملی، همبستگی داخلی و وحدت اجتماعی را در چنین شرایطی حیاتی دانست و تأکید کرد که تصمیمات در حوزه فضای مجازی نباید به این انسجام خدشه وارد کند. به اعتقاد او، تحلیل‌های نادرست مسئولان را به سمت این تصمیم سوق داده و عدم بررسی دقیق می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری به بار آورد. این پژوهشگر عرصه رسانه، صراحتاً با اصل تصمیم برای رفع فیلتر این پیام‌رسان مخالف است.
تلگرام؛ بستر قطب‌سازی اجتماعی و تهدیدات امنیتی در فضای مجازی
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، تلگرام را ابزاری کارآمد برای دشمن در جهت تشدید اختلافات و ایجاد دوقطبی در جامعه معرفی کرد. وی یادآور شد که این پیام‌رسان به دلیل ساختار و الگوریتم‌های خود، بارها در گذشته بستر آشوب و اغتشاش بوده و ضررهای مادی و معنوی قابل توجهی به کشور وارد کرده است.
وی در تبیین ابعاد امنیتی و اجتماعی تلگرام، این پیام‌رسان را نوعی "دارک وب در دسترس همگان" توصیف کرد. برخلاف بسیاری از پلتفرم‌های دیگر، محتوای مجرمانه از جمله موارد زیر به راحتی در تلگرام قابل دسترسی است:
محتوای غیراخلاقی مرتبط با کودکان
خرید و فروش مواد مخدر و اسلحه
استخدام جاسوس یا قاتل
انتشار صحنه‌های خشونت‌آمیز
حجت‌الاسلام کهوند همچنین به ساختار مبهم اقتصادی و پیشینه خصمانه تلگرام علیه جمهوری اسلامی اشاره کرد. او زیرساخت‌های این پیام‌رسان را مرتبط با شرکت‌های آمریکایی و افراد با سابقه نظامی در ارتش آمریکا دانست و ارتباط نزدیک آن با رژیم صهیونیستی را مطرح ساخت. عدم شفافیت مالی و گزارش‌هایی مبنی بر سرمایه‌گذاری کمپانی‌هایی نظیر BlackRock که با رژیم صهیونیستی همکاری دارند، ابهامات جدی در مورد اهداف و پشت پرده این پیام‌رسان ایجاد می‌کند.
ابهام در توافقات و عملکرد تلگرام: دروس گذشته و درس‌های آینده برای فضای مجازی
حجت‌الاسلام کهوند بر ضرورت شفافیت کامل در هرگونه توافق با تلگرام تأکید کرد. او خواستار آن شد که متن هرگونه توافق باید برای رسانه‌ها، نخبگان و کارشناسان قابل دسترسی باشد، چرا که این پیام‌رسان قرار است وارد زندگی روزمره و افکار حدود ۷۰ میلیون نفر، از جمله کودکان و نوجوانان شود و بر امنیت ملی، انسجام اجتماعی و تربیت نسل آینده تأثیر مستقیم دارد.
وی با اشاره به تجربه ناموفق دولت در توافقات قبلی با تلگرام، از عدم انتشار متن توافقات محرمانه وزیر ارتباطات وقت با این پلتفرم انتقاد کرد. به گفته او، نتیجه آن توافقات محرمانه، نقض کامل تعهدات تلگرام و تبدیل شدن آن به ابزار اصلی برای ایجاد ناامنی اجتماعی، مدیریت اغتشاشات، ایجاد تشنج و حتی گرانسازی کاذب نرخ ارز بود. در نهایت دولت و شورای عالی امنیت ملی مجبور به فیلتر آن شدند. این پژوهشگر پیشنهاد داد مدعی‌العموم باید علیه مذاکره‌کننده وقت اعلام جرم کرده و خسارات مادی و معنوی ناشی از فعالیت تلگرام در آن دوره را مطالبه نماید.
الگوریتم تلگرام و خطر نفوذ پنهان در فضای مجازی؛ درس‌هایی از تجربه جهانی
یکی از مهم‌ترین نکات مورد تأکید حجت‌الاسلام کهوند، مسئله "الگوریتم‌های پنهان" پیام‌رسان‌ها بود. وی تصریح کرد که حتی با فرض پذیرش تمامی شروط توسط تلگرام – از جمله انتقال سرور به ایران، عدم خروج اطلاعات کاربران، معرفی نماینده رسمی و ایجاد دفتر پاسخگو – همچنان نمی‌توان مانع از اثرگذاری الگوریتم‌های پنهان این پیام‌رسان در قطب‌سازی کشور شد. او با ذکر مثال تیک‌تاک در آمریکا که با وجود رعایت کامل قوانین، الگوریتم آن به گونه‌ای عمل می‌کرد که مسئله مظلومیت مردم غزه را در میان دانشگاهیان برجسته کند، تأکید کرد که تنها راه کنترل واقعی الگوریتم، تملک کامل نرم‌افزار است. سیاستگذاران باید آگاه باشند که الگوریتم تلگرام، فارغ از هر توافق ظاهری، به صورت اجتناب‌ناپذیری کشور را دچار قطب‌سازی و تهدیدات فرهنگی و اجتماعی خواهد کرد.
وی با اشاره به تجارب بین‌المللی، خاطرنشان کرد که کشورهای بزرگی همچون چین و روسیه، و حتی خود آمریکا، اجازه فعالیت جدی به پلتفرم‌های غیربومی که حاکمیت ملی آن‌ها را به چالش بکشند، نمی‌دهند. محدودیت‌ها علیه تیک‌تاک و هوش مصنوعی چینی در آمریکا، خطوط قرمز روسیه و سختگیری‌های اتحادیه اروپا، و حتی بازداشت موقت پاول دورف، مدیر تلگرام، در فرانسه، نمونه‌های روشنی از این رویکرد هستند.
ضرورت حمایت از پلتفرم‌های داخلی و مطالبه‌گری مردمی در حوزه فضای مجازی
دبیر ستاد راهبری فضای مجازی حوزه‌های علمیه، بر لزوم حمایت قاطع از پیام‌رسان‌ها و سکوهای داخلی تأکید کرد. او راهکار روشن برای تقویت اکوسیستم دیجیتال کشور را در اجرای کامل مصوبات شورای عالی فضای مجازی در زمینه حمایت از سکوهای داخلی دانست که متأسفانه تاکنون پیاده‌سازی نشده‌اند. این اقدامات شامل:
تخصیص زیرساخت‌های مناسب و پایدار
ایجاد امنیت اقتصادی برای سکوهای داخلی
فراهم کردن زمینه جذب متخصصان و حفظ نخبگان
ارائه خدمات با کیفیت‌تر و متنوع‌تر به مردم
حجت‌الاسلام کهوند هشدار داد که زمزمه‌های رفع فیلتر پلتفرم‌های خارجی، فضای کسب‌وکار داخلی را ناامن کرده و سرمایه‌گذار را از ورود به این حوزه منصرف می‌کند. این اقدام نه تنها به رشد استارتاپ‌های داخلی کمکی نمی‌کند، بلکه منجر به فرار مغزها، کاهش اعتماد به توانمندی‌های بومی و افزایش وابستگی به محصولات خارجی خواهد شد.
در نهایت، پژوهشگر عرصه رسانه، آگاه‌سازی عمومی و مطالبه‌گری مردمی در حوزه فضای مجازی را یک ضرورت اساسی و وظیفه همگانی دانست. او از نخبگان، کارشناسان و دلسوزان کشور خواست تا مردم را از مخاطرات امنیتی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از تصمیمات نادرست درباره پیام‌رسان‌ها مطلع کنند. وی تأکید کرد که این قطب‌سازی می‌تواند در بدترین حالت، زمینه‌ساز درگیری‌های امنیتی یا حتی جنگ‌های بعدی با دشمنان خارجی شود. از این رو، فعالیت‌های مردمی و کمپین‌های آگاه‌کننده می‌توانند ابزاری مهم برای فشار مثبت بر سیاستگذاران و جهت‌دهی به تصمیمات کلان در حوزه فضای مجازی باشند تا نسل آینده دیجیتال ایران، متکی بر سکوهای داخلی و مستقل تربیت شود.