در یک تحول مهم در راستای عدالت‌خواهی جهانی، صدای رنج‌دیده مصدومان شیمیایی شهر سردشت با ابتکارات فرهنگی و دیپلماتیک مؤثر، در مقر سازمان منع سلاح‌های شیمیایی (OPCW) طنین‌انداز شده است. عبدالرحیم کریمی‌واحد، دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت، با تأکید بر لزوم استفاده از شیوه‌های نوین برای انتقال پیام قربانیان سلاح‌های شیمیایی به جهانیان، از اجرای «سمفونی مصدومان» و به رسمیت شناخته شدن سردشت به عنوان نخستین شهر غیرنظامی قربانی حملات شیمیایی خبر داد. این اقدامات، گام‌های بلندی در جهت بین‌المللی کردن عمق فاجعه بمباران شیمیایی سردشت و تبیین ابعاد انسانی آن محسوب می‌شود.
نقش محوری انجمن‌های مصدومان شیمیایی در دیپلماسی بشردوستانه
انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت، به عنوان یکی از پیشگامان عرصه فعالیت‌های بشردوستانه در قبال قربانیان سلاح‌های شیمیایی، از سال ۱۳۸۰ و با کسب مجوز رسمی از وزارت کشور، فعالیت‌های گسترده‌ای را در سطوح منطقه‌ای، ملی و بین‌المللی آغاز کرده است. این انجمن که خود متشکل از افرادی است که از نزدیک تبعات هولناک سلاح‌های شیمیایی را لمس کرده‌اند – از جمله آقای کریمی‌واحد که ۱۱ نفر از اعضای خانواده‌اش را در جریان بمباران شیمیایی سردشت از دست داده است – در راستای رساندن صدای مظلومیت مصدومان شیمیایی ایران، حضوری فعال در مجامع بین‌المللی از جمله سازمان OPCW داشته است. حضور مستمر این انجمن در اجلاس‌های سالانه سازمان منع سلاح‌های شیمیایی از سال ۲۰۰۲ تاکنون، نشان‌دهنده تعهد پایدار ایران به موضوع خلع سلاح‌های کشتار جمعی و دفاع از حقوق آسیب‌دیدگان است. حملات شیمیایی عراق علیه ایران در دوران جنگ تحمیلی، به ویژه فاجعه بمباران شیمیایی سردشت و حلبچه، در کنار پروتکل ۱۹۲۵ ژنو، از عوامل مهم در شکل‌گیری و اجرایی شدن کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی بوده است.
[
](
)
به رسمیت شناخته شدن سردشت؛ پیروزی حقوقی برای مصدومان شیمیایی در سازمان OPCW
یکی از مهمترین دستاوردهای این تلاش‌ها، به رسمیت شناخته شدن شهر سردشت به عنوان نخستین شهر غیرنظامی جهان که قربانی سلاح‌های شیمیایی شده است. دبیر انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت با اشاره به اولین حضور انجمن در مقر سازمان OPCW و دیداری تاریخی با مدیرکل وقت این سازمان، توضیح داد که چگونه با ارائه شواهد مستدل، تفاوت سردشت با «ایپر» بلژیک – که پیشتر به عنوان اولین شهر قربانی معرفی می‌شد اما دارای سنگرهای نظامی بود – اثبات گردید. این به رسمیت شناختن، نه تنها یک پیروزی حقوقی و اخلاقی برای ایران و مصدومان شیمیایی سردشت محسوب می‌شود، بلکه منجر به نصب یادمانی از جانبازان شیمیایی سردشت و حلبچه در مقر این سازمان شده و پیام‌های سالانه قدردانی از سوی OPCW به سردشت ارسال می‌شود. این رویداد، جایگاه ویژه‌ای را برای انجمن‌های قربانیان سلاح‌های شیمیایی در این سازمان تثبیت کرده و بستر را برای ارائه سخنرانی‌های سالانه فراهم آورده است.
سمفونی مصدومان شیمیایی؛ ابزاری نوین برای رساندن پیام سردشت به جهان
در رویکردی نوآورانه و تأثیرگذار، انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت، دست به ابتکار «سمفونی مصدومان شیمیایی» زده است. آقای کریمی‌واحد این اقدام را حرکتی بی‌نظیر می‌داند که با هدف رساندن عمق فاجعه سلاح‌های شیمیایی به جامعه جهانی، به ویژه غرب، از طریق زبانی آشنا و تأثیرگذار (موسیقی سمفونیک) انجام شده است. در حالی که شهرهایی چون هیروشیما سمفونی اختصاصی دارند و سمفونی مشترکی برای حلبچه و خرمشهر نیز ساخته شده، سمفونی سردشت به عنوان یک اثر مستقل، ابعاد درد و رنج مصدومان شیمیایی این شهر را به شیوه‌ای هنری و احساسی به نمایش می‌گذارد. این شیوه، در کنار نمایش مستندهایی چون «آخرین باری که گیسو بافته می‌شود»، اثبات کرده است که گاهی ابزارهای هنری و فرهنگی، می‌توانند از مقالات علمی و کنفرانس‌ها نیز فراتر رفته و تأثیر عمیق‌تری بر ذهن و وجدان مخاطبان بین‌المللی بگذارند.
همایش «نفس‌های سوخته»؛ گامی به سوی دبیرخانه دائمی و بازوی علمی OPCW
همزمان با این فعالیت‌های فرهنگی، برگزاری همایش‌هایی نظیر «نفس‌های سوخته» نیز در دستور کار قرار دارد. اگرچه چالش‌هایی مانند وقوع جنگ ۱۲ روزه مانع از برگزاری آن در ابعاد وسیع‌تر از پیش‌بینی‌ها شد، اما این همایش به عنوان نخستین همایش بین‌المللی مصدومان شیمیایی، بستری مهم برای گردهمایی متخصصان و آسیب‌دیدگان فراهم آورد. هدف اصلی از این همایش‌ها، ارتقای آگاهی جامعه و مسئولان نسبت به آثار ماندگار بمباران شیمیایی و رنج‌های روزمره جانبازان شیمیایی است که لحظه به لحظه با مشکلات تنفسی و سایر عوارض دست و پنجه نرم می‌کنند.
این تلاش‌ها برای تثبیت حقوق مصدومان شیمیایی و جلوگیری از تکرار فجایع سلاح‌های شیمیایی، در نهایت به سوی ایجاد دبیرخانه دائمی برای همایش «نفس‌های سوخته» و تبدیل آن به بازوی علمی و قابل اعتماد سازمان OPCW هدایت می‌شود. این دبیرخانه می‌تواند نقش مهمی در جمع‌آوری مستندات، پژوهش و انتقال درد و رنج مصدومان شیمیایی و اثرات مخرب سلاح‌های شیمیایی بر انسانیت و محیط زیست به گوش اعضای سازمان ایفا کند.
مهمترین اهداف این اقدامات عبارتند از:
ارتقای آگاهی عمومی و مسئولان از تبعات بلندمدت سلاح‌های شیمیایی و حمایت حقوقی و پزشکی از مصدومان شیمیایی و جانبازان.
تلاش برای جلوگیری از تکرار حوادث مشابه و جهانی‌سازی مسئولیت‌پذیری در قبال سلاح‌های شیمیایی از طریق نقش‌آفرینی فعال در مجامع بین‌المللی.
مطالب مرتبط
- فلسفه؛ آخرین سنگر انسانیت در برابر بحران‌های جهانی و ضرورت نقد ساختارهای قدرت از نگاه ژیژک
- قاضی ویژه دادگستری هرمزگان فرآیند ترخیص واگن‌های مترو و اتوبوس برقی تهران را تسریع می‌کند
- پیشرفت بی‌سابقه در مهندسی زیستی: مغز استخوان انسان برای خون‌سازی در آزمایشگاه شبیه‌سازی شد
- فلسفه؛ آخرین سنگر انسانیت در برابر بحران‌های جهانی و ضرورت نقد ساختارهای قدرت از نگاه ژیژک