یازدهمین جشنواره موسیقی «بیت و حیران»، یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی و هنری کشور در حوزه موسیقی نواحی، از تاریخ ۱۱ آذر ماه ۱۴۰۴ در شهرستان سردشت آغاز به کار می‌کند. این دوره از جشنواره با رویکردی ویژه به پاسداشت هنر ماندگار، میزبان مراسم نکوداشت استاد خضر قادری، هنرمند نام‌آور و پیشکسوت ۱۰۹ ساله موسیقی کردستان خواهد بود که یک عمر گران‌بها را وقف حفظ و ترویج این میراث فرهنگی کرده است. نمایندگانی از ۲۰ استان کشور در این رویداد حضور خواهند یافت تا ضمن رقابت و هنرنمایی، از این استاد برجسته تقدیر به عمل آورند.
استاد خضر قادری: تجلیل از یک عمر هنرمندی در قلب جشنواره موسیقی بیت و حیران
در مرکز توجه یازدهمین جشنواره موسیقی بیت و حیران، مراسم باشکوهی برای تجلیل از جایگاه بی‌بدیل استاد خضر قادری، اسطوره زنده‌ی موسیقی کردی، برگزار می‌شود. این استاد ۱۱۰ ساله ( با توجه به سن ۱۰۹ سال و احتمال ورود به سال ۱۱۰ ام زندگی)، که دارنده مدرک درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، تمام زندگی خود را صرف صیانت و اشاعه الحان و آواهای اصیل کردستان کرده است. استاد قادری در چهار حوزه شاخص هنر کردی شامل «بیت‌خوانی»، «حیران»، «لاوک» و «شمشال‌زنی» دارای تبحر بی‌نظیری است. با وجود اینکه این روزها در بستر بیماری به سر می‌برد، حضور و تجلیل از او در جشنواره موسیقی بیت و حیران، نمادی از قدردانی جامعه هنری از سال‌ها تلاش و ایثار او برای حفظ موسیقی نواحی است.
گستره وسیع هنرمندان و استعدادها در یازدهمین جشنواره موسیقی بیت و حیران
یازدهمین جشنواره موسیقی «بیت و حیران» به بستری برای گردهمایی و رقابت هنرمندان برجسته از سراسر ایران تبدیل شده است. دبیرخانه جشنواره پس از بررسی دقیق آثار ارسالی، ۲۲۱ موزیسین از ۲۰ استان مختلف کشور را برای حضور در مرحله نهایی انتخاب کرده است. این تعداد بالای شرکت‌کننده نشان‌دهنده اهمیت و گستردگی نفوذ موسیقی بیت و حیران و موسیقی نواحی در ایران است. هنرمندان راه یافته به شرح زیر در بخش‌های مختلف جشنواره حضور خواهند داشت:
۱۲۶ موزیسین در بخش رقابتی جشنواره به هنرنمایی می‌پردازند.
۹۵ موزیسین نیز در بخش جنبی مجوز حضور و اجرا را کسب کرده‌اند.
ابعاد پژوهشی و رقابتی: تنوع در جشنواره موسیقی بیت و حیران
جشنواره موسیقی بیت و حیران، علاوه بر بخش‌های اجرایی، توجه ویژه‌ای به ابعاد پژوهشی و علمی موسیقی نواحی نیز دارد. در این دوره، از ۴ عنوان کتاب تازه منتشر شده در حوزه پژوهش‌های موسیقی رونمایی خواهد شد و سخنرانی‌های تخصصی پیرامون این آثار ارائه می‌شود. نویسندگان و پژوهشگرانی که در طول یک سال گذشته این آثار ارزشمند را به مرحله انتشار رسانده‌اند، مورد تقدیر قرار خواهند گرفت.
در بخش رقابتی جشنواره نیز هنرمندان در شاخه‌های متنوعی به رقابت خواهند پرداخت:
تک‌خوانی (۱۱ موزیسین)
تک‌نوازی سازهایی چون دیوان (۷ نفر)، عود (۶ نفر)، ضرب کردی (۸ نفر)، دف (۸ نفر)، دوتار (۹ نفر) و تنبور (۹ نفر)
رقابت گروهی شامل ۶۸ موزیسین در قالب ۹ گروه
همچنین در بخش جنبی، ۵۰ موزیسین در قالب شش گروه به صورت گروهی و ۴۵ موزیسین دیگر در شاخه‌های تک‌خوانی، تک‌نوازی و دونوازی به اجرای برنامه خواهند پرداخت. این تنوع در بخش‌های مختلف، جشنواره موسیقی بیت و حیران را به یک رویداد جامع و پربار برای فعالان این عرصه تبدیل کرده است.
بیت و حیران؛ گنجینه‌ای از هویت و فرهنگ موسیقی کردستان
«بیت‌خوانی» و «حیران» دو قالب مهم و کهن در موسیقی کردستان هستند که ریشه‌های عمیقی در فرهنگ و ادبیات شفاهی این منطقه دارند. بیت‌خوانی نوعی آواز روایی است که معمولاً داستان‌های حماسی، عاشقانه و اجتماعی را با لحنی سوزناک و عمیق نقل می‌کند. این داستان‌ها که گاه از قرن‌ها پیش سینه به سینه منتقل شده‌اند، اغلب با همراهی سازهایی نظیر تنبور یا دیوان اجرا می‌شوند. حیران نیز گونه‌ای دیگر از موسیقی کردی است که بیشتر بر پایه بداهه‌پردازی و بیان احساسات درونی و عمیق، نظیر عشق، فراق و اندوه، استوار است. این آوازها معمولاً بدون همراهی ساز یا با حداقل ساز مانند شمشال (فلوت محلی) اجرا می‌شوند و به دلیل قدرت نفوذ عاطفی‌شان، جایگاه ویژه‌ای در میان مردم کرد دارند. جشنواره موسیقی بیت و حیران با تمرکز بر این دو ژانر، نقش مهمی در حفظ، معرفی و پویایی این بخش اصیل از هویت موسیقایی منطقه و کشور ایفا می‌کند و فرصتی مغتنم برای آشنایی نسل جدید با این میراث گرانبهاست.
یازدهمین جشنواره موسیقی «بیت و حیران» که توسط موسسه فرهنگی هنری شارو و به دبیری حسن حسن‌زاده و دبیری اجرایی ناصح بهرام‌بیگی برگزار می‌شود، از ۱۱ تا ۱۳ آذر ماه ۱۴۰۴ در سالن یادمان شهدای شیمیایی ۷ تیر سردشت، نوای فرهنگ و هنر کردی را طنین‌انداز خواهد کرد و بار دیگر اهمیت موسیقی نواحی ایران را به تصویر می‌کشد.